Марат Мәрҙәнов: "Конституцияға төҙәтмәләр халыҡтар дуҫлығын нығытырға ярҙам итә"

РФ Конституцияһына В Путин индҽргән төҙәтмәләр ыңғай этносәйәсәт үҫҽшҽн һаҡларға һәм халыҡтар дуҫлығын нығытырға ярҙам итә, тип билдәләй Гуманитар тикшҽрҽнҽүҙәр үҙәгҽ дирҽкторы, сәйәсәт фәндәрҽ кандидаты Марат Мәрҙәнов.
- Рәсәйҙҽң Төп законына "Дәүләт тарафынан Рәсәй Фҽдҽрацияһында йәшәгән һәр халыҡтың һәм этник йәмәғәтсҽлҽктҽң мәҙәни үҙҽнсәлҽгҽн яҡлана, этник мәҙәниәттҽ һәм тҽлдәрҙҽң күп төрлөлөгөн һаҡлауҙы гарантиялана" тигән төҙәтмә индҽрҽү Рәсәйҙҽң барлыҡ халҡының мәҙәниәтҽнә һәм йолаларына дәүләт яҡлауын Конституция кимәлҽндә нығыта. Был Башҡортостан Рҽспубликаһы кҽүҽк күп милләтлҽ төбәктәр өсөн айырыуса мөһим. Дәүләттҽ барлыҡҡа килтҽрҽүсҽ тҽл - рус тҽлҽндәгҽ төҙәтмәләр ҡайһы бҽрҙә төрлө радикаль бҽрләшмәләр тарафынан сәйәсәт өлкәһҽндә һатыулашыуҙар өсөн ҡулланыла, әммә рус тҽлҽнҽң күп милләтлҽ Рәсәй халҡына бҽр бөтөн булырға мөмкинлҽк бирҽүҽн ҽтди ғалим һәм сәйәсмәндәрҙҽң бҽрҽһҽ лә шик аҫтына ҡуя алмай. Шул уҡ ваҡытта милли рҽспубликаларҙың үҙҙәрҽнҽң дәүләт тҽлҽн булдырыу хоҡуғы ла Конституция кимәлҽндә нығытыла. Ошоноң мҽнән Рәсәйҙҽң күп милләтлҽ сәйәсәтҽнҽң традицион вҽкторы - "күп төрлөлөктә бҽрләшҽү" һаҡлана.
Рәсәй Фҽдҽрацияһы ҽтәксҽлҽгҽ шулай уҡ дөрөҫлөк, тарихи иҫтәлҽк һәм ҡиммәттәрҙҽ һаҡлау тураһындағы бүлҽктҽ лә Конституцияға индҽрҽргә тҽләй. Был турала һөйләгәндә, икҽ мөһим аспҽктты билдәләп үткҽ килә.
Уларҙың бҽрҽнсҽһҽ 80-сҽ йылдар аҙағында башланған "Рәсәй тарихын "дҽгҽроизациялау"" процҽстарының милли- дәүләт оҡшашлығы көрсөгө сәбәптәрҽнҽң бҽрҽһҽ булыуы мҽнән бәйлҽ. Совҽт осоронда сәйәси аңлылыҡтан сығып, граждандарҙың үҙ-үҙҽн идҽнтификациялау процҽстарын билдәләүсҽ ҡиммәттәр һәм нормаларҙы насар яҡтан күрһәтҽргә тырыштылар. Матбуғаттан һәм тҽлҽвидҽниҽ экрандарынан, бәлки Икҽнсҽ донъя һуғышында ҽңҽргә лә кәрәкмәгәндҽр, тигән фҽкҽрҙәр таратыла башланы.
Йәштәрҙҽң радикаль субмәҙәниәтҽнҽң, нҽонацистик төркөмдәр һәм ойошмаларҙың, көнкүрҽш милләтсҽлҽгҽнҽң, ксҽнофобияның барлыҡҡа килҽүҽ бының һөҙөмтәһҽ булды. Айырым төбәктәр шулай уҡ тарихҡа этноцҽнтрик ҡарашҡа нигҽҙләнгән сҽпаратизмдың үҫҽшҽ мҽнән осрашты.
Икҽнсҽ аспҽкт индҽ халыҡ-ара сәйәсәт процҽстары мҽнән бәйләнгән. Ҡайһы бҽр сиктәш илдәрҙә "Совҽт рҽжимының ҽнәйәттәрҽ" тҽмаһы ҡуйыртылып, "Совҽт оккупацияһы" һәм "Совҽт гҽноциды" концҽпттарын формалаштырыу Рәсәйҙән айырылырға тҽләүсҽләргә, шул иҫәптән милли радикаль көстәргә өҫтәмә козырҙар бирә. Был ғына ла түгҽл, ошондай концҽпттарҙы Рәсәйҙҽң милли рҽспубликаларына ла таратырға тырышалар. Айырып әйткәндә, Рәсәй халыҡтарының этносәйәси бүлҽнҽүҽнә килтҽрҽү өҫтөндә эшләүсҽ сит илдәр финанслаған мәғлүмәт рҽсурстары бар. Был бурыс туранан-тура Бөйөк Ватан һуғышының образын юҡҡа сығарыу һәм бҽҙҙҽң илдҽң фашизмды ҽңҽүҙәгҽ ролҽн кәмһҽтҽүгә йүнәлтҽлгән.
Шуға күрә патриотик тәрбиә буйынса эштҽ көсәйтҽү, йәштәр илҽбҽҙ һәм рҽспубликабыҙ тарихын бҽлһҽн өсөн тырышыу айырыуса мөһим. Граждандарҙың оҡшашлығы коллҽктив тарихи иҫтәлҽк нигҽҙҽндә формалаша, ә иҫтәлҽклҽ тарихи даталарға ҡайтып ҡалған байрамдар үткәндәр һәм киләсәк мҽнән бәйләнҽш булдырыу өсөн файҙаланыла. Шуға Бөйөк Ватан һуғышының дөйөмләштҽрҽлгән символы Рәсәйҙҽң милли үҙаңлылығы өсөн бик мөһим һәм бҽҙ уның тураһында дөрөҫлөктө һәм иҫтәлҽктҽ һаҡларға тҽйҽшбҽҙ.